Họ Lạc tiên (họ Nhãn lòng) Passifloraceae có khoảng 30 loài ở VN gồm toàn những dây leo thân thảo, một số loài được trồng vì hoa đẹp hay để thu hoạch trái. Thường gặp nhất là dây Nhãn lòng (Chùm bao, Lạc tiên) mọc hoang dại nhiều nơi.
Sau đây là một số loài :
Sau đây là một số loài :
1. Passiflora edulis Sims. : Chanh dây, Mắc mát
Loài Lạc tiên được trồng để thu hoạch trái dùng để làm nước giải khát
Hoa có 2 loạiPassiflora edulis f. edulis
Passiflora edulis f. flavicarpa
Hướng dẫn trồng và chăm sóc cây chanh leo cực đơn giản
http://afamily.vn/nha-hay/huong-dan-trong-va-cham-soc-cay-chanh-leo-cuc-don-gian-20141222102830697.chnNếu yêu thích loại trái cây hấp dẫn này, bạn hoàn toàn có thể tự trồng lấy một cây chanh leo ngay trong nhà mình. Đối với nhà phố hoặc nhà có diện tích chật thì bạn vẫn có thể trồng chanh leo vào chậu hoặc làm giàn ở ban công.
- 3 loại cây trồng trong nhà phố được bà nội trợ thích nhất năm 2014
- Trồng khoai tây cực dễ từ củ mọc mầm ngay trong nhà phố
- Bà nội trợ mê mẩn với cà rốt mini trồng trong nhà phố
Với màu sắc bắt mắt cùng hương vị chua chua, ngọt mát, thơm dịu, chanh leo là thức uống yêu thích của rất nhiều người. Loại quả này có nguồn vitamin A, vitamin C, sắt, kali và các thành phần dinh dưỡng rất có lợi cho sức khoẻ.
Hạt chanh leo dùng để làm giống.
Giàn chanh leo
Hoa chanh leo rất đẹp và thơm.
Quả non
Quả chín
Cách trồng chanh leo rất đơn giản, chỉ cần một chút thời gian bạn sẽ có một giàn chanh rất sai quả như này.
Trước khi bắt tay vào trồng, cùng nhau tìm hiểu một chút về đặc tính của cây để có thể chăm sóc cho đúng.
Cây chanh leo hay còn gọi là cây chanh dây, cây lạc tiên, cây mác mác là dạng cây thân leo, đa niên, nửa gỗ, dễ trồng, phát triển mạnh và không cần chăm bón quá nhiều. Thân cây tròn, lá mọc xen, viền lá có răng cưa nhỏ, có tua cuốn và có thể bám vào bất cứ chỗ nào. Quả chanh leo hình cầu, chín có mầu tím sẫm. Hạt chanh leo có lớp cơm nhầy bao quanh làm cho chanh có mùi thơm lạ, lại bổ xung thêm chất xơ.
Nhiệt độ trồng thích hợp đối với cây chanh leo là từ 16 - 30 độ C. Cây cần có ánh nắng đầy đủ, khí hậu ấm áp và khuất gió. Chanh leo có thể trồng được trên mọi địa hình, nhưng thích hợp nhất với loại đất thoáng xốp, giàu hữu cơ như đất thịt nhẹ, đất đỏ bazan, feralit, cát cổ. Mùa thu đông rất thích hợp để bắt đầu dự án trồng chanh leo tại nhà các bạn nhé.
1. Chuẩn bị
Bạn cần chuẩn bị như sau:
- Đất trồng
- Hạt giống/cây giống.
2. Cách trồng:
Loại cây này có thể trồng bằng hạt hoặc dâm cành đều được. Dưới đây là hướng dẫn trồng theo hai cách, bạn có thể lựa chọn cách nào phù hợp với mình nhất.
Để thực hiện trồng chanh dây bằng hạt của chúng thì ta cần tiến hành qua các bước sau:
- Mua quả chanh leo làm giống, chọn quả già, mầu tím sẫm và vỏ nhăn nheo một chút.
- Bổ đôi quả chanh, lấy thìa xúc hết hạt ra và rửa sạch phần cơm nhầy bám trên hạt và để ráo nước.
- Lúc này bạn đã có hạt giống rồi nhé, nhưng để hạt nhanh nảy mầm thì có một mẹo nhỏ là bạn nên ngâm những hạt giống này vào trong nước ấm trong khoảng thời gian 24-36 tiếng trước khi đem chúng đi gieo.
Hạt chanh leo dùng để làm giống.
- Bạn lấy hạt gieo vào chậu đất có đường kính khoảng 30cm. Sau đó, phủ một lớp đất mỏng lên trên hạt. Tưới nước đủ ẩm cho cây nảy mầm, ngày khoảng 2 lần.
- Nên gieo hạt ở nơi tiếp xúc với ánh sáng mặt trời, giúp quá trình nảy mầm được diễn ra nhanh hơn.
- Sau khoảng 2 đến 3 tuần thì hạt giống đem gieo sẽ nảy mầm. Sau khoảng 6 tuần trở đi cây đã đạt chiều cao tầm 8cm, lúc này bạn có thể chọn lọc cây con tốt và khỏe để giữ lại trồng.
Nếu trồng từ cây giống:
- Bạn có thể mua cây giống từ chợ cây, về cho đất vào chậu và trồng. Bạn nên chọn cây cao tầm 8-10cm, lá xanh, thân khỏe. Tuy cách này tiết kiệm thời gian nhưng bạn lại bở lỡ giai đoạn được nhìn ngắm cây con lớn lên từng ngày.
3. Làm giàn
Chanh leo là loài cây dây leo nên cần làm giàn. Sau khoảng 3 tháng thì cây sẽ có chiều cao khoảng 70cm, bạn cần chuẩn bị từ trước giao đoạn này để cây một giá đỡ chắc chắn để bám và phát triển.
Giàn chanh leo
Kỹ thuật làm giàn có ảnh hưởng lớn đến việc ra hoa và đậu trái của cây chanh leo. Làm giàn có ưu điềm là dễ chăm sóc, vì thân dây leo, lá, trái đều bám trên một đường thẳng nên rất dễ theo dõi, từ việc tưới nước đến tỉa cành lá, phát hiện sâu bệnh. Bạn có thể làm giàn bằng dây điện, sắt, lưới thép, gỗ đều được, tùy theo khả năng sáng tạo và diện tích trồng của bạn.
Có thể làm giàn theo kiểu giàn mướp hoặc kiểu chữ T. Giàn kiểu chữ T chanh leo phát triển tốt hơn do ánh sáng tiếp xúc bề mặt tán lớn, hạn chế nấm bệnh, giàn cao khoảng 1,8 - 2 m là phù hợp.
4. Cây trưởng thành:
Một buổi sáng thức dậy, bạn sẽ phải ngỡ ngàng khi nhìn thấy hoa chanh leo nở đẹp lung linh rồi bất ngờ phình trái. Từ lúc trồng cho tới lúc cây ra bông hoa đầu tiên thường sẽ từ 5-6 tháng. Hoa của cây chanh dây khá đẹp và thơm, đường kính khoảng từ 6 đếm 10cm, gồm có đài và nhụy hoa màu trắng và phần gốc hoa màu tím sẫm. Điều đặc biệt là cả hoa cái và hoa đực đều nằm cùng trên một bông, chúng sẽ tự thụ phấn cho chính mình.
Hoa chanh leo rất đẹp và thơm.
Chanh leo ra hoa liên tục trong khoảng 5-6 tháng bắt đầu từ tháng 4-5 đến tháng 10-11, tuỳ khí hậu từng vùng. Sau khi ra hoa được 1 tuần hoa sẽ héo và bắt đầu quá trình tạo quả. Quả non mới mọc có màu xanh non. Từ khi hoa trổ đến giai đoạn tạo quả rồi trái chín sẽ mất khoảng 60 - 90 ngày.
Quả non
Quả của cây chanh leo khi chín có hai màu vàng và tím, nhưng hầu hết là màu tím. Quả tròn, đường kính khoảng 5-7cm. Trung bình một giàn chanh dây cho khoảng từ 40 đến 50 trái trong một vụ. Tùy thuộc vào điều kiện khí hậu và chế độ chăm sóc, bạn có thể thu hoạch đến gần trăm quả trong mỗi vụ, nếu trồng trong chậu bạn cũng có thể thu được số lượng khiêm tốn khoảng 30 quả nhé.
Quả chín
5. Chăm sóc:
- Tưới nước: Chanh dây là loại cây cần độ ẩm cao, lượng nước nhiều và thường xuyên vì vậy thường tưới 2 ngày 1 lần, nhất là vào mùa khô cần tưới lượng nước nhiều hơn sẽ gúp cho cây ra chồi, ra hoa và đậu quả liên tục.
- Cắt tỉa, tạo tán: Khi cây đã lên giàn cần tạo hình, tỉa cành thường xuyên, đặc biệt là tỉa bớt lá vào thời kỳ mùa mưa vừa để hạn chế nấm bệnh phát triển gây hại đồng thời nhằm ức chế sinh trưởng, giúp cây ra nhiều nụ, đậu nhiều trái.
- Cũng giống như những loại cây dây leo khác, chanh leo cũng gặp phải một số loại bệnh mà phổ biến nhất là bệnh đốm nâu. Các nhánh của cây sẽ có những đốm nho nhỏ có màu nâu, dần dần lan rộng và cành sẽ bị héo úa. Ngoài ra cây còn gặp phải một số bệnh như bệnh phấn trắng, bệnh thối quả... bạn cần sử dụng thuốc bảo vệ thực vật theo hướng dẫn của sản phẩm để khắc phục những tình trạng này.
6. Bón phân:
Ngoài chế độ chăm sóc thường xuyên như tưới nước, phòng trừ sâu bệnh, cần bón thêm phân cho cây sau mỗi đợt thu hái và cắt tỉa cành lá nhằm tạo điều kiện cho cây nhanh chóng hồi phục và bù đắp dinh dưỡng đảm bảo cho một đợt ra cành và hoa mới. Theo kinh nghiệm thì bạn nên bón phân đạm, kali cây sẽ xanh tốt, đơm hoa nhiều và rất sai quả.
7. Lưu ý khi trồng:
- Khi trồng chanh dây bạn nên chú ý vào 3 thời điểm là khi cây mới trồng, lúc ra hoa và khi hình thành quả.
- Giai đoạn cây ra hoa đậu quả cần độ ẩm cao, nên ít nhất phải tưới 2 ngày/lần, nếu thiếu nước sẽ làm rụng hoa, rụng quả hoặc quả sẽ teo lại.
- Lúc cây ra hoa bắt đầu đậu quả bạn cần chú ý đến việc tỉa bớt lá chỗ quả mọc để giúp chúng đón nhận ánh sáng giúp chúng chín nhanh hơn.
- Việc cắt tỉa nên được tiến hành thường xuyên. Sau thu hoạch cắt hết tất cả các cành trên mặt giàn đã cho trái. Để lại thân và các cành từ mặt đất tới giàn. Sau đó cây sẽ ra chồi mới, phân cành cấp 2,3 và các cành quả. Nếu chanh dây không được đốn tỉa hoàn toàn vào cuối năm, sang năm sẽ ảnh hưởng rất lớn đến sinh trưởng và phát triển đặc biệt làm hạn chế đến năng suất.
Đối với nhà phố hoặc nhà có diện tích chật thì bạn vẫn có thể trồng chanh leo vào chậu hoặc làm giàn ở ban công, không những có tác dụng uống mát mà chanh leo còn có tác dụng trang trí nhà bạn thêm xinh nữa đấy.
Còn gì hơn cảm giác thưởng thức thứ nước uống thơm mát tuyệt vời do chính tay mình trồng.
Kỹ thuật trồng chanh leo
Cây chanh leo (cây lạc tiên, cây mác mác...) sinh trưởng khoẻ, tỉ lệ phân cành nhiều, nhanh, nếu cắt tỉa thường xuyên, đúng kỹ thuật thì cây ra nhiều hoa.
Chế độ chăm sóc
Chanh leo ra hoa ở các mắt đầu cành thứ cấp, nên ngoài chế độ chăm sóc thường xuyên như làm cỏ, tưới nước, phòng trừ sâu bệnh, cần bón thêm phân, nhất là đạm, kali cho cây sau mỗi đợt thu hái và tỉa cắt, nhằm tạo điều kiện cho cây nhanh chóng hồi phục và bù đắp dinh dưỡng đảm bảo cho một đợt ra cành và hoa mới.
Cách cắt tỉa
Việc cắt tỉa được tiến hành thường xuyên. Cắt hết tất cả các cành cấp 2, cấp 3 trên mặt giàn chỉ để lại thân và các cành từ mặt đất tới giàn. Đến tháng Giêng cây sẽ ra chồi mới, phân cành cấp 2, 3 và các cành quả. Tháng 4-5 sẽ bắt đầu ra hoa cho một vụ quả mới. Nếu chanh leo không được đốn tỉa hoàn toàn vào cuối năm, sang năm sẽ ảnh hưởng rất lớn đến sinh trưởng và phát triển, đặc biệt làm hạn chế đến năng suất.
Cách làm giàn
Kỹ thuật làm giàn có ảnh hưởng lớn đến việc ra hoa và đậu trái của cây chanh leo. Thực tế nhiều nơi do chưa có kinh nghiệm làm giàn hoặc chỉ kết hợp làm giàn che bóng mát nên chanh leo ra ít hoa hoặc không ra hoa do các cành quả đan chen nhau cạnh tranh về ánh sáng. Vì cây chanh leo chỉ ra hoa ở các mặt đầu cành thứ cấp nằm ngoài mặt tán. Muốn có nhiều cành thứ cấp cần làm giàn theo kiểu chữ T để các cành quả này rũ xuống hai bên giàn.
Chăm sóc
Đối với các giàn chanh leo đang tươi tốt mà không ra hoa thì cắt tỉa cho cây. Khi cành nhú ra được 10cm, pha 30ml dung dịch ra hoa C.A.T + 15g F.Bo cho bình 8 lít phun sương đều tán cây định kỳ 15 ngày/lần cho đến khi cây nhú hoa.
Để chanh leo đậu quả nhiều
Chanh leo ra hoa liên tục trong khoảng 5-6 tháng (từ tháng 4-5 đến tháng 10-11, tuỳ từng vùng). Những đợt hoa đầu và cuối có tỉ lệ đậu trái thấp. Mỗi khi cây bắt đầu nhú hoa rộ, nên pha 30ml dung dịch đậu trái C.A.T cho bình 8 lít phun sương đều trên tán cây. Nếu có điều kiện nên nuôi ong mật hoặc thụ phấn bổ sung như thụ phấn bổ sung cho bầu bí.
Chế độ chăm sóc
Chanh leo ra hoa ở các mắt đầu cành thứ cấp, nên ngoài chế độ chăm sóc thường xuyên như làm cỏ, tưới nước, phòng trừ sâu bệnh, cần bón thêm phân, nhất là đạm, kali cho cây sau mỗi đợt thu hái và tỉa cắt, nhằm tạo điều kiện cho cây nhanh chóng hồi phục và bù đắp dinh dưỡng đảm bảo cho một đợt ra cành và hoa mới.
Cách cắt tỉa
Việc cắt tỉa được tiến hành thường xuyên. Cắt hết tất cả các cành cấp 2, cấp 3 trên mặt giàn chỉ để lại thân và các cành từ mặt đất tới giàn. Đến tháng Giêng cây sẽ ra chồi mới, phân cành cấp 2, 3 và các cành quả. Tháng 4-5 sẽ bắt đầu ra hoa cho một vụ quả mới. Nếu chanh leo không được đốn tỉa hoàn toàn vào cuối năm, sang năm sẽ ảnh hưởng rất lớn đến sinh trưởng và phát triển, đặc biệt làm hạn chế đến năng suất.
Cách làm giàn
Kỹ thuật làm giàn có ảnh hưởng lớn đến việc ra hoa và đậu trái của cây chanh leo. Thực tế nhiều nơi do chưa có kinh nghiệm làm giàn hoặc chỉ kết hợp làm giàn che bóng mát nên chanh leo ra ít hoa hoặc không ra hoa do các cành quả đan chen nhau cạnh tranh về ánh sáng. Vì cây chanh leo chỉ ra hoa ở các mặt đầu cành thứ cấp nằm ngoài mặt tán. Muốn có nhiều cành thứ cấp cần làm giàn theo kiểu chữ T để các cành quả này rũ xuống hai bên giàn.
Chăm sóc
Đối với các giàn chanh leo đang tươi tốt mà không ra hoa thì cắt tỉa cho cây. Khi cành nhú ra được 10cm, pha 30ml dung dịch ra hoa C.A.T + 15g F.Bo cho bình 8 lít phun sương đều tán cây định kỳ 15 ngày/lần cho đến khi cây nhú hoa.
Để chanh leo đậu quả nhiều
Chanh leo ra hoa liên tục trong khoảng 5-6 tháng (từ tháng 4-5 đến tháng 10-11, tuỳ từng vùng). Những đợt hoa đầu và cuối có tỉ lệ đậu trái thấp. Mỗi khi cây bắt đầu nhú hoa rộ, nên pha 30ml dung dịch đậu trái C.A.T cho bình 8 lít phun sương đều trên tán cây. Nếu có điều kiện nên nuôi ong mật hoặc thụ phấn bổ sung như thụ phấn bổ sung cho bầu bí.
2. Passiflora foetida L. : Nhãn lòng, Lạc tiên, Chùm bao
Loài dây mọc hoang dại, thường được thu hái làm thuốc nam làm an thần giúp ngủ ngon.
3. Passiflora quadrangularis L. : Dưa gang tây
Thường được trồng thu hoạch quả, hình hoa này chưa ở bung ra.
Quả
4. Passiflora vitifolia Kunth. : Lạc tiên đỏ, Lạc tiên cảnh
Dây leo trồng vì hoa đẹp màu đỏ chót
Cây sao đỏ ( hay cây Lạc Tiên cảnh ) có tên khoa học : Passiflora coccinea, thuộc họ Lạc tiên (Passifloraceae). Cây có nguồn gốc từ các nước nhiệt đới Nam Mỹ.
Đặc điểm cây sao đỏ : là cây leo lớn, gốc thân hóa gỗ, phân cành nhánh nhiều. Lá cây mọc đơn, hình trái xoan, đầu thuôn, màu xanh bóng. Tua cuốn đối diện với lá, mập, lớn.
Hoa cây sao đỏ lớn, mọc ở kẽ lá, thơm và đẹp. Cánh tràng mềm nhăn nheo, màu đỏ tươi. Quả mọng lớn.
Cây sao đỏ có tốc độ sinh trưởng trung bình. Cây đòi hỏi đất giàu dinh dưỡng, thoát nước tốt và giàn leo. Cây ưa sáng nhưng không chịu được nắng và gió. Nhu cầu nước trung bình.
Hoa cây sao đỏ lớn, mọc ở kẽ lá, thơm và đẹp. Cánh tràng mềm nhăn nheo, màu đỏ tươi. Quả mọng lớn.
Cây sao đỏ có tốc độ sinh trưởng trung bình. Cây đòi hỏi đất giàu dinh dưỡng, thoát nước tốt và giàn leo. Cây ưa sáng nhưng không chịu được nắng và gió. Nhu cầu nước trung bình.
5. Passiflora moluccana Reinw. ex Blume. : Lạc tiên molucca, Lồng đèn
Loài này có 2 loại : Passiflora moluccana var. teysmanniana và Passiflora moluccana var. glaberrima khác nhau ở chỗ mặt dưới lá có lông mịn. Tôi chụp hình về bây giờ mới tra cứu tên nên không rõ cây này thuộc loài nào. Hình chụp trên đèo Bà Nà, Đà Nẳng.
6. Passiflora amethystina J.C.Mikan
Cây hoa cảnh trồng ở Đà Lạt
Lạc tiên hoa đỏ,Red Passion Flower Seeds (Passiflora alata)
Red Passion Flower Seeds
Passiflora alata là một loài thực vật có hoa trong họ Lạc tiên.
Tên tiếng Việt: Lạc tiên Hoa Đỏ
Tên khoa học: Passiflora alata
Chi Lạc tiên
Họ : Lạc tiên
Chi Lạc tiên
Họ : Lạc tiên
Cây dưa tây
- http://chohoaonline.com/p/dua-tay
- https://www.facebook.com/photo.php?fbid=1281874881847683&set=pcb.1881642035417226&type=3
- http://agriviet.com/threads/ky-thuat-trong-dua-tay-dua-gang-tay.5218/
- https://sites.google.com/site/raurungvietnam/rau-day-leo/dua-gang-tay
- http://vuoncuatui.blogspot.com/2013/08/dua-tay.html
- http://ydvn.net/contents/view/2406.cay-dua-gang-tay-passiflora-quadrangularis.html
Dưa Tây được trồng trên giàn, thường dùng để lấy quả ăn sống, hoặc lá làm rau, cây trồng làm cảnh, cho bóng mát dưới giàn.
THÔNG TIN
Tên cây: Dưa Tây
Tên gọi khác: Dưa Gang Tây
Tên khoa học: Passiflora quadrangularis L.
Họ thực vật: Lạc Tiên
ĐẶC ĐIỂM
+ Dây Dưa Tây là cây sống lâu năm, thuộc cây dây leo, được trồng bò trên giàn, bò dài khoảng 10m-15m, có khi tới 45m.
+ Lá mọc so le, hình trứng tròn, dài khoảng 10cm rộng khoảng 6cm.
+ Hoa thường mọc ở nách lá, hoa lớn khoảng 10cm rất thơm và đẹp, có nhiều sợi màu xanh, trắng.
+ Quả giống như quả dưa màu xanh lục dài khoảng 25cm, quả nhiều thịt bên trong có hạt, thịt màu trắng hồng.
+ Hạt có màu nâu tím.
Hoa và Quả dưa tây
CÔNG DỤNG
+ Quả Dưa Tây được làm nguyên liệu chế biết thức ăn, dùng để nấu canh, luộc hay sào điều được.
+ Một số vùng dùng quả dưa gan làm sinh tố hay mứt hoặc si rô.
+ Thậm chí còn dùng ép lấy nước uống, hoặc làm kem....
+ Ngoài ra gốc và rễ có thể nướng ăn được, chúng chưa nhiếu tinh bột.
Dưa được trồng trên giàn
Ý NGHĨA
CÁCH CHĂM SÓC
+ Dây Dưa Tây cũng giống như cây bầu, bí. khi trồng phải làm giàn cho chúng tựa vào và bò lan rộng ra.
+ Ưa ẩm nhưng cần thoát nước, vun bầu cao hơn 30-50cm so với mắt đất.
+ Khi Dưa bắt đầu ra hoa nên tăng cường phân kali để ra trái hiệu quả.
+ Một số cây không tự thụ phấn được vì môi trường thì chúng ta phải thụ phấn cho chúng để đậu trái dễ hơn.
NHÂN GIỐNG
+ Cây thường được nhân giống ươm giống bằng hạt.
